Wat is kristallisatie bij epoxy en hoe los je het op?

Epoxy is een fantastisch materiaal om mee te werken, maar soms kom je voor een verrassing te staan: je fles epoxy (meestal component A) is ineens troebel, klonterig of zelfs hard geworden. Dit verschijnsel heet kristallisatie.
Hieronder lees je wat kristallisatie precies is, hoe je het kunt herkennen, waarom het gebeurt, hoe je het voorkomt en wat je kan doen om het te verhelpen. 

Wat is kristallisatie?

Kristallisatie bij epoxyhars is een fysiek proces waarbij de normaal vloeibare hars (component A) overgaat naar een vaste of halfvaste toestand. Het lijkt op water dat bevriest en ijs kristallen vormt. De epoxy verandert van helder naar troebel en er kunnen witte vlokken of harde kristallen ontstaan.

Kristallisatie heeft niets te maken met veroudering of verharding door uitharden. De hars hoef je dus niet weg te gooien. Het verandert alleen tijdelijk van structuur. Zodra je de hars opwarmt, wordt deze weer volledig vloeibaar en helder. De oorspronkelijke kwaliteit blijft behouden, mits je het goed oplost.

Hoe herken je kristallisatie?

Je herkent kristallisatie aan de volgende kenmerken:

• Verlies van helderheid: De epoxy is niet meer glashelder, maar oogt troebel of melkachtig. Dit wijst erop dat de hars zijn oorspronkelijke structuur heeft verloren.
• Witte vlokken of kristallen: In de vloeistof zie je kleine vaste deeltjes of kristallen zweven of op de bodem liggen. Deze zijn ontstaan door het scheiden van componenten binnen de epoxy.
• Verandering in dikte (viscositeit): De epoxy voelt stroperiger en dikker aan dan je gewend bent. Dit maakt het moeilijker om het gelijkmatig te mengen of uit te gieten.

• Stroperigheid of klonterigheid: Tijdens het afwegen of uitschenken merk je dat de hars niet soepel vloeit of korrelig aanvoelt.
  

Als je een of meerdere van deze signalen opmerkt, is de epoxy niet meer direct te gebruiken in je project. Gelukkig betekent dit niet dat het product verloren is; met de juiste aanpak kun je het meestal herstellen.

Wat doe je als epoxy toch kristalliseert?

Epoxy kristallisatie is eenvoudig te verhelpen. Volg onderstaande stappenplan:

Stap 1: Verwarm de epoxy langzaam op

• Plaats de gesloten fles of jerrycan in een bakje of emmer.
• Giet heet water (net gekookt) in de bak tot de epoxy onderstaat.
• Laat de epoxy 30 tot 45 minuten staan.

Voor hardnekkige kristallisatie kun je dit badje met water verwarmen tot 50–60 °C. Doe dit voorzichtig en nooit met direct vuur. Plaats epoxy ook nooit in de magnetron of oven. 

Stap 2: Controleer de epoxy 

• Schud of draai de fles voorzichtig.
• Controleer of alle kristallen verdwenen zijn, ook aan de randen en bij de dop.
• Herhaal het proces als je nog kristallen ziet.

Stap 3: Laat de epoxy afkoelen

Laat de epoxy volledig afkoelen tot kamertemperatuur voordat je ermee aan de slag gaat. Zo voorkom je dat de epoxy te snel uithardt of gaat 'flashcuren'.

Wil je zeker weten of je epoxy nog goed is of heb je twijfel over het herstelproces? Neem gerust contact op met het team van itsOkay. We denken graag met je mee.

Is kristallisatie erg?

Nee. Kristallisatie is geen teken van slechte epoxy die je niet meer kunt gebruiken. Het is een normaal natuurkundig proces en heeft geen invloed op de kwaliteit van de hars, mits je het goed oplost.

Een gekristalliseerde epoxy moet je niet direct gebruiken, maar na opwarming kun je de epoxyhars gewoon gebruiken zoals je gewend bent.

Hoe voorkom je kristallisatie?

Kristallisatie bij epoxyhars is niet 100% te voorkomen, maar je kunt de kans flink verkleinen met deze tips:

1. Bewaar epoxy tussen 15 en 25 graden Celsius: bij temperaturen onder de 15 graden wordt het risico op kristallisatie groter, omdat de moleculen in de hars zich kunnen herschikken tot een vaste structuur. Bij hogere temperaturen boven de 25 graden kan de chemische samenstelling van epoxy langzamerhand achteruitgaan, wat leidt tot verkorting van de houdbaarheid. Een stabiele temperatuur voorkomt beide problemen.
   
2. Vermijd temperatuurschommelingen: het telkens afkoelen en opwarmen van epoxy versnelt de kans op kristalvorming. Bij temperatuurschommelingen ontstaan er condens en microscopische luchtbelletjes in de verpakking, wat de stabiliteit van de hars aantast. Vooral in slecht geïsoleerd ruimtes zoals garages of schuren kan dit snel gebeuren.
3. Gebruik epoxy altijd binnen de houdbaarheidsdatum: na verloop van tijd wordt de kans op kristallisatie groter, zelfs bij optimale opslag. De houdbaarheid verschilt per merk, maar ligt gemiddeld tussen de 12 en 24 maanden. Oudere epoxy kan minder goed reageren of deels zijn aangetast, waardoor verwerking moeilijker wordt of het eindresultaat tegenvalt.
4. Sluit de verpakking goed af en werk schoon: reinig de dop en de flessenhals na elk gebruik. Zo voorkom je dat er kristallen ontstaan aan de randen van de epoxyfles.
5. Bewaar epoxy op een droge plek, uit direct zonlicht: zonlicht bevat UV-straling die de moleculaire structuur van epoxy aantast, zelfs in gesloten flessen. Tocht of vochtige lucht kan via kleine openingen of imperfecte sluitingen binnendringen en de kwaliteit van de hars beïnvloeden. Kies bij voorkeur voor een binnenkast of afgesloten ruimte met een constante luchtvochtigheid.

Waarom gebeurt kristallisatie?

Kristallisatie ontstaat vooral door koude opslag of temperatuurswisselingen. Als epoxy te koud wordt, scheiden hars en harder zich deels, waardoor kristallen ontstaan. Ook het meerdere keren afkoelen en opwarmen versnelt dit proces. Daarnaast wordt epoxy na verloop van tijd gevoeliger voor kristallisatie, daarom is het belangrijk om de houdbaarheidsdatum in de gaten te houden.

Ook dunnere (lage viscositeit) epoxyharsen kristalliseren sneller dan dikkere soorten. De moleculen kunnen zich makkelijker rangschikken tot kristallen.

Belangrijke tips:

• Verwarm alleen A-component (de hars) en niet de verharder.
• Maak de dop en hals van de verpakking schoon met IPA, Aceton of onze Bubble Blaster
• Giet epoxy na opwarmen niet over in een andere fles. Dit vergroot de kans op nieuwe kristalvorming door lucht- of stofinsluiting.

Meer informatie?

Heb je vragen over kristallisatie bij epoxy giethars of wil je advies over de verwerking van epoxy? Neem gerust contact op de experts van team van itsOkay, wij helpen je graag verder!