Diorama maken - uitgebreide handleiding door Peter

In dit artikel laat Peter (44) je stap voor stap zien hoe je een diorama bouwt, epoxy toepast en hoe je er een overtuigende mini-wereld van maakt. Alles is zorgvuldig op papier gezet door Peter. Peter heeft jaren ervaring in het maken van diorama’s.

Verderop in dit artikel gaat hij ook uitgebreid in op het maken van verschillende soorten water: van stilstaand water, tot stromende beekjes, kustlijnen en watervallen.

Wat voor diorama ga je maken?

Voordat je begint met bouwen aan je diorama, kies je een thema. Wat wil je maken: een bosvijver, een bergmeer met huisje of neergestort vliegtuig, grachtje, kustlijn, waterval, modderige berm… alles kan..
Bedenk gelijk waar het water (de epoxy) komt:
- hoe diep wordt het water?
- wat ligt op de bodem?
- welke details zweven straks tussen de lagen?

Maak een schets. Teken bodem, hellingen, plek van bomen/paaltjes en een lijn waar je tijdelijke randen of wanden komen. Zet ook op papier welke materialen je nodig hebt. Zo voorkom je dat je halverwege zonder spullen zit.

Checklist onderwerp

• Ondergrond (MDF/vezelplaat) op maat
• Randen of wanden (plexiglas / stevige tape) + lossingsmiddel
• Sealer (Mod Podge, PVA-lijm of Universele Epoxy van UltraEpoxy
• Epoxy giethars zoals de Grote Gietingen Epoxy van UltraEpoxy (geschikt voor het gieten in lagen) + eventuele transparante kleurstof
• UV-Resin voor het aanbrengen van golven, spetters en schuim op het water 
• Vegetatie: statisch gras, turf, bladeren, spons-struiken
• Eventueel figuurtjes, dieren, bankjes, kampvuurtje, rotspartijen
• Persoonlijke bescherming + stofkap/doos

2. Maak de basis van je diorama

Je kunt een diorama op twee manieren maken. De eerste manier is een landschap zoals een bos, een bergmeer of een riviertje, waarbij je alleen het water met epoxy giet. Maar wil je juist een groot blok maken met bijvoorbeeld vissen of een scheepswrak? Dan gebruik je een siliconen mal. 

Een landschap is zelden vlak. Met hellingen en niveauverschil oogt alles direct levendiger. Bouw de basis zoals je gewend bent (bijvoorbeeld met foam, hout of MDF), maar zorg dat alles goed dicht, recht en schoon is voordat je epoxy gaat gieten.

Zo pak je het aan

1. Teken je ontwerp op de bodemplaat.
2. Plaats reliefstukken van bijvoorbeeld piepschuim (heuvels, oevers) en fixeer tijdelijk met dubbelzijdige tape.
3. Boor nu al de gaten voor bomen/paaltjes. Maak ze iets ruimer en steek er tijdelijk een stokje in, zodat er geen pasta of epoxy inloopt.
4. Werk hellingen met modeleerpasta of gips uit. Strijk glad met je vingers voor klei/modder, dep met een droge spons voor een zanderige textuur.
5. Laat alles goed drogen. Dikke plekken hebben extra tijd nodig.

Tip: grote platen? Neem een wat dikkere MDF/vezelplaat tegen eventueel doorbuigen. Alles wat straks epoxy draagt, moet stabiel zijn.

3. Sealen en primeren 

Materialen zoals foam, gips en MDF zijn poreus. Ze “ademen” lucht uit, en dat zorgt voor bubbels in je epoxy. Daarom moet je de ondergrond eerst goed afdichten voordat je je vijver, sloot of zee gaat gieten.

Maak de basis van je diorama eerst helemaal stofvrij en breng daarna meerdere dunne lagen sealer aan. Dat kan met:

• Een dun laagje universele epoxy als coating beschermlaag.
• Mod Podge of PVA-lijm (witte houtlijm, eventueel verdund).

Sealen doe je ook op randen, boorgaten en snijvlakken, anders kan daar alsnog lucht ontsnappen. Laat elke laag goed drogen voordat je verdergaat. Je weet dat je klaar bent als alles glanst en er geen doffe plekken meer zijn die epoxy zouden opzuigen.

Tijdelijke randen/wanden maken

• Plexi/helder kunststof voor strakke randen, of stevige tape voor tijdelijke keringen.
• Altijd naden afkitten (watergedragen filler of tape) en een lossingsmiddel gebruiken bij plexi.
• Zorg dat niets “over de rand” steekt. Epoxy is namelijk vloeibaar net als water en vind elke kier. 

4. Gieten in laagjes

Epoxy giet je altijd in dunne lagen. Zo blijft het mooi helder en ontstaat er minder warmte tijdens het uitharden.

Aanpak:

• Laag 1 = Helder: Hiermee sluit je de bodem af en krijg je meteen mooie diepte.
• Laag 2 = Subtiel getint: Gebruik heel weinig kleurpigment. Donkerder onderin zorgt voor een realistisch water-effect.
• Laag 3 = Details: Denk aan blaadjes, takjes of riet. Zet dit eventueel vast met een klein beetje UV-Resin.
• Laag 4 = Dunne heldere toplaag: Deze bovenste laag heldere epoxy zorgt voor een glanzend wateroppervlak waarbij je de diepte goed blijft zien. Je leest hieronder bij het kopje "Stil water, stroming en watervallen" hoe je het water mooi afwerkt.

Luchtbellen verwijderen

• Meng rustig en giet dun.
• Ga kort met de Bubble Blaster of aansteker over het oppervlak.
• Zet er een doos of kap overheen zodat er geen stof op de epoxy valt tijdens het drogen.

Tip: Wees heel zuinig met kleurpigmenten. Liever later een beetje extra tint toevoegen dan dat het meteen te donker wordt. Helder water oogt het mooist!

5. Vegetatie en details

Planten, struiken en bomen maken je diorama helemaal af. Voeg persoonlijke herinneringen toe (zoals een bordje, brievenbus, kampvuur). Als je werkt met epoxy, moet je goed letten op luchtbellen die vast kunnen komen te zitten in het groen.

Gras gebruiken

• Breng gras altijd aan op een gesealde en geverfde ondergrond.
• Bij gras langs het water: smeer de onderkant van de sprieten eerst heel dun in met vernis of epoxy.
  → Zo kunnen er geen luchtbellen tussen het gras en de epoxy komen.

Struiken van schuurspons

• Trek de spons open, verf bruin als basis, spray-lijm, strooi fijn bladstrooisel.
• Wil je de struik deels “in het water”? Eerst dun voorcoaten met vernis/epoxy, dan pas gieten.

Bomen

• Echte takken eerst drogen en meerdere keren vernissen (organisch = lucht/vocht).
• Draad + pasta/gips is voorspelbaar en goed te sealen.
• Kurk voor metselwerk: prachtig, maar poreus – altijd sealen.
• Plaatsen doe je idealiter tussen lagen: voet in laag 1, oever in laag 2. Gaten vooraf boren en sealen.

Stil water, stroming en watervallen

Water brengt vaak een stukje sfeer waardoor een diorama echt gaat leven. Een stil bergmeer, een kabbelend beekje of een kleine waterval langs rotsen. Leuke kleine details: diepte, glinstering of golfjes op het water, een takje dat net onder het oppervlak ligt maken het verhaal compleet. 

Met epoxy kun je dat effect heel mooi opbouwen. Door in dunne lagen te werken, creëer je helderheid, kleur en beweging precies zoals je het wilt. 

Stilstaand water

Water in een diorama maak je met een hoge kwaliteit glasheldere epoxy zoals de Grote Gietingen Epoxy van UltraEpoxy. Deze giet je in laagjes van 1-2 cm per keer of minder. 

Verf het diepste deel donkerder, zodat je meer dieptewerking krijgt wanneer het epoxy erover komt. Water maak je meestal met transparante kleurpigmenten. Meestal wordt transparant blauw en/of groen pigment gebruikt (zoals op onderstaande foto met een diorama van een bergmeer), omdat het water dan mooi helder blijft. 
Wil je een dekkende kleur in het water van je diorama? Dan kun je ook metallic pigmenten gebruiken. Die geven een subtiele glans of beweging in het water, bijvoorbeeld bij stroming of golven.

Rivier, kust of beekje

Voor een beekje, riviertje of kustlijn in een diorama bouw je het water op zoals eerder beschreven. Wanneer de laatste laag epoxy goed is uitgehard, kun je het oppervlak tot leven wekken met kleine rimpeltjes en golfjes. Breng een beetje UV-Resin (thin) aan met een penseel of mengspatel en vorm voorzichtig de beweging van het water. Laat het uitharden met een UV Resin Led Lamp.

Waterval diorama

Voor een realistische waterval in een diorama werk je met twee materialen: epoxy voor de waterpoel en UV-Resin voor de vallende stroom en het schuim.

Begin met het meertje waar de waterval inuitkomt. Hiervoor maak je eerst een mal of frame, zodat de epoxy niet kan weglopen. Giet vervolgens de waterpartij met glasheldere Grote Gietingen Epoxy van UltraEpoxy, in één of meerdere lagen afhankelijk van de diepte. Wil je kleur toevoegen? Meng dan bijvoorbeeld blauwe en groene transparante kleurpigmenten door de epoxy. 

Voor de waterval zelf gebruik ik UV-Resin thick. Maak een basisvorm door plasticfolie of fiberfill zachtjes in de richting van de val te buigen. Verwarm de UV-Resin thick eventueel kort in een bakje met lauw water, zodat het wat beter vloeibaar. Verdeel dan een beetje UV-Resin over je armatuur en trek voorzichtig draden naar beneden om de vallende beweging te vormen. Laat daarna uitharden met een UV Resin Led Lamp.

De details zoals golfjes, spetters of schuim aan de onderkant van je waterval diorama zet je als laatste. Hiervoor dip je een penseel in de UV-Resin en stip je het oppervlak aan. Wil je de waterval een tint geven, bijvoorbeeld lichtblauw? Meng dan transparant blauw pigment door de UV-Resin; dit geeft kleur zonder dat het water zijn helderheid verliest.

Scheepswrak diorama maken

Afwerking: randen, polijsten en een “natte look”

Na het verwijderen van de randen (wanden) van je diorama kunnen randen mat of licht geplakt zijn. Nat schuren (korrel 800 → 2000) en polijsten maakt ze weer glashelder. Voor het wateroppervlak: zet rimpels, spatten en schuim met UV-Resin. More is less, een paar highlights doen al veel.

Veelgemaakte fouten

• Te donkere kleur van het water: houdt de bovenste lagen helder met heldere epoxy en/of transparante kleurpigmenten en alleen de bodem iets donkerder schilderen.
• Pluis/stof: epoxy altijd onder een kap of plastic bak laten uitharden.

Klaar om te beginnen?

Een diorama maken lukt met geduld en een goede voorbereiding. Begin eerst eens klein, test kleurpigmenten en werk naar je droomscene toe. Vragen over producten of stappen? Stuur onze epoxy experts dan gerust een berichtje, we helpen je graag.